Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin tapşırığına uyğun olaraq yenidən qurulan Qubadlı rayonunda da bərpa işləri aparılır
Qubadlı rayonu respublikanın dilbər guşələrindən biridir. Qubadlının ən çox çayları, meşələri, ümumiyyətlə, təbiəti diqqət çəkir. Oranın hər daşı, dərəsi, xüsusən qubadlılılar üçün unudulmaz bir xatirədir. Qubadlı rayonu Azərbaycan Respublikasının cənub-qərbində, Qarabağ yaylasının cənub şərqində yerləşir. Rayonun sahəsi 802 kvadrat kilometrdir. Səthi əsasən dağlıqdır. Qubadlı rayonu qərbdən 120 km məsafədə Ermənistan Respublikası ilə, Şimaldan Laçın rayonu, Xocavənd rayonu, şərqdən Cəbrayıl rayonu, cənubdan isə Zəngilan rayonu ilə həmsərhəddir. Kəndlərin əksər hissəsi Həkəri və Bərgüşad çayları ətrafında yerləşir. Bu yerlərə yaraşıq verən isə zəhmətkeş qubadlılılardır. 1988-1993-cü illərdə qubadlılılar öz torpaqlarını yüzlərlə şəhid verərək qorumuşdular. Eyni zamanda yerli özünümüdafiə dəstələri də son günə kimi döyüşüb. Lakin Füzuli və Cəbrayılın işğalından sonra yarımmühasirə vəziyyətinə düşən Qubadlının müdafiəsi daha da çətinləşib. Artıq Qubadlının da işğalı qaçılmaz idi, amma buna baxmayaraq yerli xalq yenə də ata-baba yurdunu tərk etmək istəmirdi. Ən son günəcən xalq yalın əllə də olsa ermənilərə qarşı mübarizə aparıb. Amma mənfur düşmən öz havadarlarının hesabına gücünü artıraraq 1993-cü ilin avqustun 31-də Azərbaycanın bu dilbər guşəsini də işğal etmişdir. Qubadlının işğal günləri yerli sakinlər üçün çox ağır günlər idi. İllərlə müdafiəsinə qalxdıqları, qorumağı bacardıqları ata-baba yurdlarının belə kiçik bir zaman kəsimində itirilməsi ilə barışmaq mümkünsüz idi. Qubadlının taleyi tək onun ərazisinin müdafiəsindən asılı deyildi. Qüvvələrin bərabər olmadığı şəraitdə də uğurlu döyüş taktikası seçməklə torpaqları qorumaq mümkün olur. Amma, Qubadlıda düzgün seçilməyən müdafiə taktikası bunu mümkünsüz etmişdir. Belə ki, qüvvələrin azlığı şəraitində əsas qüvvələr hakim ərazilərdə yerləşdirilərək düşmənlə təmasda az saylı döyüş mühafizə postları qoyulur. Hücuma keçən düşmənin əsas zərbə istiqaməti müəyyənləşdirilərək onu bizə əlverişli ərazidə qarşılayıb məhv etmək, müasir döyüşün əsas taktiki gedişi olmalı idi. Qubadlıda isə az qala düşmənlə təmas boyu səpələnmiş və bu səbəbdən də düşmənin həmlələrinə davam gətirməyən seyrəldilmiş qüvvələr şəraiti mövcud idi ki, bundan da düşmən məharətlə istifadə etdi. Xatırladaq ki, işğaldan sonra BMT Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən verilən 874 saylı qətnamə ilə təcavüzkarlardan zəbt olunmuş torpaqların boşaldılması tələb olunsa da, Ermənistan buna məhəl qoymamışdır.
Qubadlı sakinləri 30 ilə yaxın müddətdə öz doğma torpaqlarına qayıtmaq ümidi ilə yaşamışdırlar. Cənab İlham Əliyevin komandanlığı altında 30 ilə yaxın Ermənistanın işğal altında saxladığı torpaqlarımız azad olunmuşdur. 2020-ci ilin oktyabrın 25-də Ali Baş Komandan İlham Əliyev Azərbaycan Ordusunun Qubadlı şəhəri ilə yanaşı, rayonun Padar, Əfəndilər, Yusifbəyli, Çaytumas, Xanlıq, Sarıyataq, Mollabürhan, Zəngilan rayonunun Birinci Alıbəyli, İkinci Alıbəyli, Rəbənd, Yenikənd, Cəbrayıl rayonunun Qovşudlu, Sofulu, Dağ Maşanlı, Kürdlər, Hovuslu və Çələbilər kəndlərinin işğalına son qoyulduğunu bəyan edib. Qubadlı rayonu tamamilə işğaldan azad oldu. Azərbaycan Ordusunun sentyabrın 27-də Qarabağda başladığı uğurlu əks-hücum əməliyyatı nəticəsində noyabrın 9-dək Qubadlı şəhəri və rayonun 41 kəndi azad olunub.
Müzəffər ordumuzun qələbəsi ilə başa çatan 44 günlük Vətən müharibəsinin artıq 4 ili tamam olmaqdadır. Həmçinin Qubadlının işğaldan azad olunmasının 4-cü ildönümü qeyd edilir. Qürurverici haldır ki, tarixi Qələbə günləri əbədiləşdirilir. Prezident İlham Əliyevin 31 iyul 2023-cü il tarixli Sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş əraziləri üzrə şəhər günləri təsis edilmişdir. Sözügedən Sərəncama əsasən 25 oktyabr – Qubadlı şəhəri günü kimi müəyyən olub. Azərbaycan dövlətinin gücü mübarizliyi, xalqın həmrəyliyi və birliyi 44 günlük Vətən müharibəsində bir daha özünü göstərdi. Və bununla Azərbaycan bir daha dünyaya sübut etdi ki, öz torpaqlarını işğaldan azad etmək iqtidarındadır və işğaldan azad da etdi. Və tarixdə belə təcrübə heç vaxt olmamışdır ki, hansısa dövlət öz torpaqlarını belə az müddəətdə işğaldan azad etsin. Bununla bizim nə dərəcədə şücaətli, döyüşkən, mübariz xalq olduğumuz bilindi və dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyini, birliyini biz bu günlərdə daha da çox gördük. Bu, dünya azərbaycanlıları ilk dəfə ki, belə deyək ki, ayağa qaxdı və hər bir soydaşımız Azərbaycan üçün, vətən üçün, torpağımızın müdafiəsi üçün nəsə etməyə çalışırdı. Maddi və mənəvi olaraq hər bir soydaşımız əlindən gələni etdi və bütün bunlar da hamısı özünü müharibədə bizim şanlı qələbəmizin nəticəsində göstərdi.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin tapşırığına uyğun olaraq yenidən qurulan Qubadlı rayonunda da bərpa işləri aparılır. Dövlətimizin başçısı Qubadlı rayonuna səfərlərində bərpa-quruculuq işlərini diqqətdə saxlayır. 4 il ərzində Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə erməni vandallarının işğalından azad olunmuş Qubadlıda da yaşayış məntəqələrinin sürətli bərpası məqsədilə yolların çəkilməsi, tunellərin, körpülərin, aeroportların və yaşayış məntəqələrinin tikintilərinə başlanıb. Qubadlı rayonunun gələcək inkişafı ilə bağlı əməli-praktiki işlər aparılır. Azad edilmiş torpaqlarda artıq yeddi yarımstansiya inşa olunub. Bu infrastruktur layihəsi Qubadlının 2050-ci ilə qədərki inkişaf dinamikasını nəzərə alır. Sovet vaxtında Qubadlı rayonunun ümumi enerji istehlakı 12 meqavat idi. Ancaq inşa olunacaq yarımstansiya 40 meqavata hesablanıb və lazım olarsa, onun gücü iki dəfə artırıla bilər. Bütün bunlara görə Qubadlı rayonunun sakinləri Prezident İlham Əliyevə minnətdardırlar.
Səyavuş Qasımov
Avrasiya Universitetinin rektoru,
siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, dosent