Prezi
dent İlham Əliyev: “Müttəfiqlik Qarşılıqlı Fəaliyyəti haqqında Bəyannamənin imzalanması faktı həm Rusiya, həm də Azərbaycan tərəfindən ən mühüm siyasi addımdır”
Azərbaycan və Rusiya arasında əlaqələr davamlı olaraq möhkəmlənməkdədir. Bu iki ölkə arasında strateji tərəfdaşlıq, iqtisadi, ticarət, mədəniyyət, enerji və təhlükəsizlik sahələrində genişlənir. Rusiya və Azərbaycan iki etibarlı tərəfdaşdır və onların arasındakı əlaqələr uzun müddətə dayanan və strateji əhəmiyyət kəsb edən münasibətlərə əsaslanır. Hər iki ölkə müxtəlif sahələrdə bir-birinə dəstək verir və qarşılıqlı maraqlara uyğun olaraq əməkdaşlıq edir. Bu tərəfdaşlıq, siyasi, iqtisadi, təhlükəsizlik və mədəniyyət sahələrində güclü əsaslara dayanır.
Əlbəttə ki, Azərbaycan və Rusiya tərəfdaşlığının belə yüksək səviyyəyə qalxmasında 2022-ci il fevralın 22-də iki dövlətin prezidentlərinin imzaladıqları Müttəfiqlik Qarşılıqlı Fəaliyyəti haqqında Bəyannamə mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Prezident İlham Əliyev “Rossiya Seqodnya” Beynəlxalq İnformasiya Agentliyinə verdiyi müsahibədə bu haqda da danışaraq bildirib ki, Müttəfiqlik Qarşılıqlı Fəaliyyəti haqqında Bəyannamənin imzalanması faktı həm Rusiya, həm də Azərbaycan tərəfindən ən mühüm siyasi addımdır: “Regionumuzda və bütövlükdə dünyada vəziyyət əhəmiyyətli dərəcədə dəyişib, lakin bu, Rusiya ilə Azərbaycan arasında əməkdaşlığın xarakterinə və formasına təsir etməyib. Hesab edirəm ki, belə bir Bəyannamənin imzalanması bizim 30 ildən artıq bir müddətdə birlikdə keçdiyimiz, fəal işlədiyimiz, həm iqtisadi-ticari, həm də siyasi sahələrdə əməkdaşlıq potensialını artırdığımız və müxtəlif çətin vəziyyətlərdə bir-birimizi sınadığımız həmin böyük yolun nümayiş etdirilməsidir. Bu, qarşılıqlı fəaliyyətin və əməkdaşlığın ən yüksək formasıdır, xüsusən nəzərə alsaq ki, biz həm Qafqazda, həm də Xəzər regionunda qonşu dövlətlərik, qonşuyuq və bir çox cəhətdən ölkələrimizin xarici siyasət prioritetləri üst-üstə düşür, o zaman, əlbəttə, deyərdim ki, belə bir sənəd tarixi hadisədir. Əlbəttə ki, biz müttəfiqlər olaraq dərhal müxtəlif, hətta ikitərəfli formatımızın hansısa kölgədə qalan istiqamətləri üzrə də fəal işə başladıq”. Rusiya və Azərbaycan arasında siyasi əlaqələr yüksək səviyyədədir və ölkələr arasında qarşılıqlı hörmət və etimad mövcuddur. Hər iki tərəf bir-birinin suverenliyini və ərazi bütövlüyünü dəstəkləyir, beynəlxalq məsələlərdə bir-birinin mövqeyini nəzərə alır. Cənubi Qafqazda sülh və sabitliyin təmin olunması bu iki ölkənin ortaq marağıdır. Əlavə olaraq, bir çox beynəlxalq təşkilatlarda da Rusiya və Azərbaycan birgə fəaliyyət göstərir. İki dövlət arasındakı siyasi münasibətlər ənənəvi olaraq müsbət və qarşılıqlı hörmətə əsaslanır. Hər iki ölkə arasında yüksək səviyyəli ziyarətlər və görüşlər mütəmadi olaraq keçirilir. Bu görüşlərdə xüsusilə Cənubi Qafqazda təhlükəsizlik məsələləri, regional sabitlik və ikitərəfli əlaqələrin inkişafı müzakirə edilir. Həmçinin iqtisadi sahədə də əməkdaşlıq getdikcə daha da güclənir. Rusiya və Azərbaycan arasında ticarət dövriyyəsi artıb və müxtəlif sahələrdə, xüsusən enerji, nəqliyyat və kənd təsərrüfatı sahələrində əməkdaşlıq genişlənir. Azərbaycanın enerji resursları, xüsusilə neft və qaz, Rusiyanın enerji təhlükəsizliyi baxımından əhəmiyyətlidir. Bununla yanaşı, Azərbaycanla Rusiya arasında mühüm nəqliyyat dəhlizləri və dəmir yolu bağlantıları mövcuddur. Dövlətimizin başçısının dediyi kimi, biz münasibətlərimizin inkişafından məmnunuq, onları yüksək qiymətləndiririk və əminəm ki, bu müsbət dinamika qorunub saxlanılacaq: “Əlbəttə, biz iqtisadi-ticari əməkdaşlıq üçün fəal şəkildə yeni sahələr tapmağa davam edirik, ticarət dövriyyəsi artır, bəlkə də bizim istədiyimiz sürətlə deyil, lakin bununla belə, dinamika mövcuddur. Rusiyalıların Azərbaycana səfərləri baxımından da biz COVID-dən əvvəlki səviyyəyə çıxırıq ki, bu da həm siyasi, həm də sırf insani mühitin maksimum müsbət olduğunu göstərir, çünki bu səfərlər və qarşılıqlı səfərlər insanların özlərini rahat hiss etdikləri istiqamətlərdə həyata keçirilir. Son 2-3 il ərzində qarşılıqlı səfərlərin əhəmiyyətli dərəcədə artdığını görürük. Odur ki, biz münasibətlərimizin inkişafından məmnunuq, onları yüksək qiymətləndiririk və əminəm ki, bu müsbət dinamika gələn ildə də qorunub saxlanılacaq”.
Rusiya və Azərbaycan, enerji sahəsində böyük əməkdaşlığa malikdirlər. Azərbaycan, “Şahdəniz” qaz yatağından qaz hasilatını artıraraq Rusiyaya enerji ixracını davam etdirir. Həmçinin, “Transxəzər” və digər enerji layihələri çərçivəsində bu iki ölkə arasında əməkdaşlıq daha da dərinləşir. Mədəniyyət sahəsində də böyük əlaqələr mövcuddur.
Təhlükəsizlik sahəsində isə hər iki ölkə bir-birinin təhlükəsizliyinə maraq göstərir. Cənubi Qafqazda sabitliyin təmin olunması və digər təhlükəsizlik məsələləri bu əməkdaşlığın əsas istiqamətlərindəndir. Hər iki ölkə beynəlxalq terrorizmin qarşısının alınması və regional təhlükəsizliyin təmin olunması üçün birgə çalışır. Həmçinin, hərbi təlimlər və müdafiə sahəsində birgə fəaliyyət də mövcuddur.
Cənab Prezident Azərbaycanın bundan sonra da Rusiya silahı almağı planlaşdırdığını vurğulayıb: “…amma deməliyəm ki, ən azı son üç ildə Rusiya silahlarının alınması ilə bağlı yeni müqavilələr imzalanmayıb. Bunun səbəbi isə Rusiya müdafiə sənayesinin, deyək ki, yerli istehlakçı üçün işləməsidir. Bildiyimə görə, Rusiya məlum səbəblərdən müvəqqəti olaraq beynəlxalq silah bazarından çəkilib. Hətta 4 il əvvəl imzalanmış bəzi müqavilələrin də Rusiyanın xahişi ilə icra müddəti təxirə salınıb. Biz vəziyyəti başa düşərək bununla razılaşdıq, bu vəziyyət nəticəsində həmin müqavilələr icra oluna bilməz. Amma biz Rusiyanın müdafiə sənayesinin yeniliklərini də diqqətlə izləyirik. Artıq yeni müraciətlərimiz olub. Biz onları bu yaxınlarda göndərmişik və Rusiyanın müdafiə sənayesi hazır olduqda, təbii ki, yeni müqavilələr bağlayacağıq. Odur ki, mən bu prosesi obyektiv səbəblərdən müvəqqəti olaraq dayandırılmış hesab edirəm”.
Rusiya və Azərbaycan xalqları arasında mədəniyyət və dil əlaqələri də möhkəmdir. Rus dilinin Azərbaycanda geniş yayılması və Azərbaycan dilinin Rusiyada tanınması mədəniyyətlərarası dialoqun inkişafına şərait yaradır. Dövlətimizin başçısı bildirib ki, rus dilinə ictimaiyyət tərəfindən tələbat var və heç vaxt hər hansı məhdudiyyət olmayıb: “Hər halda mənim atamın dövründə və mənim dövrümdə olmayıb və olmayacaq. Əksinə, biz hər vəchlə çalışırıq ki, insanların rus dilini daha yaxşı bilmələri, ona mükəmməl yiyələnmələri üçün əlavə şərait yaradaq. Bizdə tədris rus dilində olan 320-dən artıq məktəb var. Bütövlükdə şagirdlərimizin bir milyona yaxını rus dilində təhsil alır və ya onu ikinci dil kimi öyrənir. Səkkiz yüz min nəfər rus dilini ikinci dil kimi öyrənir”. Göründüyü kimi, azərbaycanlılar və ruslar arasında dostluq və qarşılıqlı anlaşma uzun illərdən bəri mövcuddur.
Rusiya və Azərbaycan arasındakı tərəfdaşlıq müasir dövrün tələb etdiyi şəkildə inkişaf edir. Bu əlaqələr hər iki ölkə üçün iqtisadi, siyasi və təhlükəsizlik sahələrində vacibdir. Gələcəkdə də bu əməkdaşlığın daha da möhkəmlənməsi və regional sabitliyin təmin olunması üçün əhəmiyyətli addımların atılması gözlənilir.
Aybəniz Rüstəmova ,
Avrasiya universitetinin Humanitar fənlər və regionşünaslıq kafedrasının müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent